Teoretycznie to bardzo proste: wystarczy nie używać przy stole telefonu komórkowego, nie mlaskać, nie mówić z pełnymi ustami i powstrzymać się od palenia papierosów. W rzeczywistości jednak savoir vivre to także wiele drobnych niuansów i rytuałów składających się na wspólny posiłek. Można uznać, że to relikt minionych czasów, ale dobre zachowanie jest, a przynajmniej powinno, być zawsze w cenie. W takim razie jak należy zachowywać się przy stole?
Sztuczki ze sztućcami
Położenie sztućców, przez cały posiłek, wysyła sygnały kelnerowi i reszcie współbiesiadników odnośnie naszych wrażeń i oczekiwań wobec spożywanych dań. Oczywiste jest trzymanie widelca w lewej dłoni, a noża w prawej. Większość osób zna też zasadę ułożenia sztućców na godzinę piątą, jako sygnał zakończenia jedzenia. Nie każdy jednak zna regułę, zgodnie z którą skrzyżowanie noża i widelca oznacza prośbę o dokładkę albo pamięta, aby nie kłaść szcztućców na stół, jeśli dotknęły już jedzenia. Należy pozostawić je na naczyniu, a trzonki nie mogą dotykać obrusa.
Same sztućce nie zawsze jednak powinny być używane. Tak dzieje się w przypadku dzielenia pieczywa na drobniejsze części. Powinno się ono odbywać bez krojenia, jedynie przy użyciu rąk, poprzez odrywanie kęsów chleba lub bagietki.
Kobieta, podczas posiłku z mężczyzną, zawsze powinna sięgać po sztućce jako pierwsza. Jednak po które z nich sięgnąć najpierw? Tu savoir vivre jest wyjątkowo prosty – najpierw sięgamy po te znajdujące się najbardziej na zewnątrz od talerza. W trakcie rozmowy nie należy wymachiwać sztućcami. Nie zawsze należy także używać noża podczas jedzenia potraw mącznych, kasz i ryżu. Siekane mięso także najlepiej spożywać przy pomocy wyłącznie widelca.
Inną, ważną zasadą jest używanie szerokiego, tępego noża do spożywania ryby. Za jego pomocą oddzielisz mięso od ości. Nie powinno się w tym celu używać drugiego widelca, choć tak zazwyczaj robiono za czasów PRL-u. Jeśli zakrztusisz się ością, należy odejść od stołu i usunąć ją w toalecie. Jeżeli poczujesz ją w ustach i nie chcesz odchodzić od stołu, to prawidłowym rozwiązaniem jest wyjęcie jej za pomocą widelca, a następnie odłożenie na talerz. Podobnie zresztą należy uczynić z pestkami.
Kiedy to Ty występujesz w roli gospodarza i serwujesz gościom jedzenie, talerz z posiłkiem powinien wylądować po lewej stronie osoby, której go podajemy.
Nie bez znaczenia jest również sposób, w jaki używane są serwetki. Papierową pozostawiamy po lewej stronie talerza i wycieramy nią usta, także za pomocą lewej dłoni. Inaczej wyglądają zasady posługiwania się płócienną chusteczką. Kiedy zaczynamy jeść należy rozłożyć ją na kolanach, aby chroniła przed ewentualnymi zabrudzeniami wynikającymi z prawidłowej postawy podczas jedzenia - siedzenia w pozycji wyprostowanej, niepochylania się nad talerzem i podawania jedzenia sztućcami do ust.
Z czym to się je? Raczej jak to się je!
Prawidłowe używanie sztućców to jedynie bardzo mały fragment savoir vivre'u. Schody zaczynają się jednak już w momencie zamawiania posiłku, bo kto ma to zrobić jako pierwszy? W tym wypadku nie ma rozróżnienia na płeć ani wiek, jak mogłoby się wydawać. Pierwszeństwo przy zamawianiu ma bowiem osoba, która na posiłek została zaproszona.
Przed jedzeniem odbywa się aperitif. Wbrew potocznej wiedzy nie jest to ani napój, ani przystawka, ale czas oczekiwania na danie główne. Mogą go jednak umilać wspomniane wcześniej dania. Pamiętać należy jednak, że w złym guście jest zamawianie mocnego alkoholu, najmocniejszy, jaki może pojawić się na stole to whisky z lodem lub drink. Aperitif dobrze jest urozmaicić posiłkiem, gdy robi to druga osoba, aby uniknąć niezręcznego spoglądania na jedzącego partnera. Jedzenie rozpoczyna się dopiero, gdy wszyscy otrzymają swoje zamówienie.
Posiłek można poprzedzić wzniesieniem toastu, ale tu również obowiązują pewne zasady. Pierwszy toast wznieść może tylko gospodarz lub osoba, która zaprosiła gości do lokalu. Może być on wznoszony tylko winem albo szampanem, nigdy wódką ani piwem. Jego treść musi być krótka i dobrze, by miała dowcipny charakter. Nie chodzi bowiem o to, aby zamęczać współbiesiadników monologiem.
Przed rozpoczęciem jedzenia na pewno znajdą się osoby życzące smacznego. Lepiej nie rozpoczynaj tego chóru, ponieważ życzenie to, jakkolwiek wynikające z dobrej woli, jest w złym guście, gdyż sugeruje, że posiłek mógłby być niesmaczny. Natomiast jak najbardziej powinno się podziękować po zakończeniu jedzenia.
Prosto nie być prostakiem
Prostakiem przy stole nie jest ktoś, kto nie wie, że do serów twardych serwuje się wina czerwone. Nie każdy musi się na tym znać. Nie jest też nim ktoś, kto wytrze talerz chlebem, jakkolwiek brzydko, by to nie wyglądało i przeczyło zasadom savoir vivre'u. Jednak takie zachowania jak siorbanie, żucie gumy czy mlaskanie w trakcie jedzenia przy innych ludziach świadczą o brakach w kulturze osobistej, a to dużo gorsza wada niż niewiedza, którego sztućca użyć.
Czy te zasady są trudne do zapamiętania? Nie. Czy ich nieprzestrzeganie jest sprawą kluczową? Może też nie, ale na pewno ma duży wpływ na to, jak jesteśmy postrzegani. Warto dbać o swój wizerunek, zwłaszcza za tak drobną cenę, jaką jest wiedza, którymi sztućcam, kiedy należy się posługiwać i czego nie robić przy stole. Nawet jeśli jedyną bonifikatą z tego tytułu ma być zadowolenie towarzyszy przy stole i własna satysfakcja.
