Czarny bez – przetwory z owoców i kwiatów

Czarny bez można spotkać w postaci krzewów w wilgotnych miejscach, lasach, zaroślach czy nadrzeczach. Często przechodzimy obok niego na spacerach, nie zdając sobie sprawy z silnych właściwości prozdrowotnych tej niepozornej rośliny. Tymczasem już w starożytnym Egipcie poznano się na jej pozytywnym działaniu. Zarówno z owoców, kwiatów, jak i kory czarnego bzu można wyczarować wiele smakowitych, a przede wszystkim zdrowych przetworów, jak na przykład sok, dżem, nalewkę czy wino.

Kwiaty czarnego bzu

Kwiaty, szczególnie po wysuszeniu, to podstawowy surowiec zielarski, pochodzący z czarnego bzu. Zbiory kwiatów przypadają na okres maj-lipiec. Choć wspomnieliśmy, że wysuszone kwiaty czarnego bzu to podstawowy produkt związany z tą rośliną, to warto wiedzieć, że można je także mrozić. Można, a nawet powinno, bowiem czarny bez ma właściwości antywirusowe, oczyszczające, a jego kwiaty mogą uśmierzać ból. Ponadto działają wykrztuśnie oraz przyspieszają przemianę materii. Swoje działanie czarny bez zawdzięcza zawartości olejków eterycznych, witamin (A, B1, B2, B3, B6 oraz C), a także składników mineralnych: potasu, wapnia, magnezu, sodu i fosforu.

Owoce czarnego bzu

Czarny bez jest charakterystyczny z uwagi na swoje owoce – zwykle błyszczące, o ciemnofioletowej barwie, w konsystencji mięsiste. Zbiory owoców, jako surowca zielarskiego, przypadają na maj oraz czerwiec. Ich barwa wiąże się z zawartością flawonoidów – rutozydu, pochodnych kwercetyny i kempferolu. Te związki bioaktywne sprawiają, że owoce czarnego bzu mają właściwości rozkurczowe, moczopędne, a także antyoksydacyjne – czyli przeciwdziałają starzeniu się komórek. Świeże napary z owoców czarnego bzu można też wykorzystywać w celach kosmetycznych, na przykład na obrzęki pod powiekami czy stany zapalne okolic oczu. Niektórzy obawiają się obecnych w owocach czarnego bzu związków działających wymiotnie, ale takie ryzyko istnieje tylko wówczas, gdy zjemy owoce na surowo i w dużej ilości. Gotowane lub wysuszone owoce są pozbawione tego niekorzystnego działania.

Syrop z kwiatów czarnego bzu

Syrop warto przygotowywać w maju lub czerwcu. Wtedy zbiera się kwiaty czarnego bzu i odkłada w zaciemnione miejsce na kilka godzin. Po tym czasie odcina się łodygi, zostawiając same kwiaty do syropu. Na co pomoże domowy syrop z kwiatów czarnego bzu? Przede wszystkim będzie pomocny w przebiegu przeziębienia i grypy (warto wówczas przyjmować 15 ml syropu 3-4 razy na dobę), działa również przeciwkaszlowo.

Przepis na syrop z kwiatów czarnego bzu: należy zagotować 1 kg cukru w litrze wody, dodając kilka plasterków cytryny. Następnie kwiaty z 20-40 kwiatostanów czarnego bzu należy zalać przygotowanym syropem cukrowym, pozostawić na dwa dni w zaciemnionym miejscu (raz dziennie mieszając). Potem trzeba przefiltrować powstały syrop, zagotować go i rozlać do wyparzonych słoiczków lub butelek.

Sok z owoców

Owoce na sok najlepiej zbierać na przełomie sierpnia i września. To naturalnego pochodzenia lekarstwo na przeziębienie, gorączkę, a także dolegliwości żołądkowo-jelitowe i różnego rodzaju nerwobóle. Wzmocni osłabiony infekcjami organizm (szczególnie układ immunologiczny). Sok można dodawać do wody albo herbaty i taką mieszankę pić 2-3 razy dziennie. Sok z owoców czarnego bzu mogą stosować dzieci powyżej 2 roku życia. Co ciekawe, dawniej sok z bzu był używany do farbowania brwi i rzęs, a także do podbarwiania win i farbowania jedwabiu.

Przepis na sok z owoców czarnego bzu: 1 kilogram dojrzałych (obranych z szypułek) owoców bzu należy włożyć do garnka, dodać wyparzoną skórkę z jednej cytryny i zalać 3 szklankami (750 ml) wody. Następnie należy dodać 0,5 kilograma cukru i gotować całość do momentu, aż owoce popękają i puszczą sok. Po ostudzeniu wywaru, należy przelać go przez sitko lub gazę, oddzielić owoce i ponownie podgrzać sok, po czym rozlać go do wyparzonych naczyń.

Nalewka i wino z czarnego bzu

To tak zwane mikstury „dla zdrowotności”. Zarówno nalewka, jak i wino z czarnego bzu to remedium na nerwobóle, obniżony apetyt, a także osłabiony psychicznie czy fizycznie organizm. Nalewkę wykonuje się bardzo podobnie, jak sok z owoców czarnego bzu. Po zalaniu owoców wodą (bez dodatku cukru), należy gotować około 5 minut, następnie przecedzić i powstały sok wymieszać z wódką bądź spirytusem – w preferowanej ilości. Następnie całość przelewa się do dużego słoika i pozostawia w zaciemnionym, suchym miejscu. Po tygodniu należy dodać do nalewki około 0,5 kg cukru i pozostawić nalewkę jeszcze na około 2 miesiące.

Z kolei przepis na najprostsze wino z owoców czarnego bzu dla niecierpliwych, wymaga:

300 ml soku z owoców czarnego bzu, 2 ½ szklanki wody, 2 łyżek miodu i ½ łyżeczki drożdży (do pieczenia). Najpierw rozcieńcza się sok w wodzie, a następnie rozpuszcza w tej mieszance miód i dodaje drożdże. Całość należy przelać do butelki i odstawić na co najmniej 10 godzin. W butelce rozpocznie się fermentacja, skutkująca lekko musującym winem z czarnego bzu – dlatego należy uważać przy otwieraniu butelki, otwierać ją łagodnie, by wypuścić zgromadzony w niej gaz.

Konfitura z bzem

Przygotowywanie soków, nalewek, syropów z czarnego bzu sprawia, że nierzadko pozostajemy z dużą ilością owoców czarnego bzu do wykorzystania. W takim przypadku warto wykonać dżem z czarnego bzu. Owoce, które pozostały po przygotowaniu innych przetworów należy włożyć do rondla, dodać nieco soku z cytryny i opcjonalnie kilka wyciętych gniazd z jabłek (dadzą dodatkową ilość pektyn, które nadają konfiturze konsystencję). Nie należy dodawać cukru, jeśli był używany podczas gotowania owoców. Całość należy podgrzewać, aż z owoców wydostanie się jeszcze trochę soku, następnie przez około 10 minut trzymać na średnim ogniu. Potem zmniejszamy ogień i gotujemy konfiturę do momentu, aż zredukuje się o około 1/3. Gotowe przetwory wystarczy przełożyć do wyparzonych słoiczków i pasteryzować. Smacznego!

Jeśli używasz świeżych owoców, to dodaj 200 g cukru na każde 300 g owoców podczas przygotowywania konfitury/dżemu.

Czarny bez to smaczne źródło wielu składników mineralnych, dlatego wszelkiego rodzaju przetwory przyrządzone z kwiatów i owoców są nie tylko smaczne, ale także bardzo zdrowe. Korzystajmy z tego bogactwa!