Kuchnia bałkańska: charakterystyka i przepisy

Kuchnia bałkańska to zbiorcze określenie dla dań pochodzących z Chorwacji, Serbii, Macedonii, Bośni i Hercegowiny. Poznaj ich najsłynniejsze dania oraz narodowe przysmaki.

Historia kuchni bałkańskiej

Tradycyjna kuchnia bałkańska jest niezwykle bogata i zróżnicowana. Tradycje kulinarne na Bałkanach zmieniały się na przestrzeni wieków i są dość eklektyczne. Kształtowały się w zależności od aktualnego klimatu, ale także wpływów narodów, religii i kultur, które pojawiały się na tym obszarze. Znajdziesz tu wpływy kuchni europejskiej na zachodzie, specjały kuchni orientalnej na wschodzie, świeże owoce morza na południu oraz warzywa, potrawy mięsne i ryby na północy. W skład kuchni bałkańskiej wchodzą regionalne specjały z Grecji, Albanii, Bułgarii, Serbii, Chorwacji, Macedonii, Słowenii i Czarnogóry.

Tradycyjne potrawy kuchni bałkańskiej

Jedzenie w krajach Półwyspu Bałkańskiego jest bardzo różnorodne, jednak można znaleźć pewne cechy wspólne. Kuchnia każdego z państw bałkańskich charakteryzuje się prostymi, sycącymi i pełnymi aromatycznych przypraw potrawami. Dania są mocne i wyraziste w smaku. Znajdziemy w nich takie składniki jak czerwona papryka, cebula, pomidor i biały ser. Bardzo popularne jest mięso (grillowane, pieczone lub wędzone) wieprzowe, wołowe i jagnięce. Do najbardziej znanych dań kuchni bałkańskiej z pewnością należy ajvar, ale także różnego rodzaju grillowane kotleciki oraz ciasta filo nadziewane różnego rodzaju farszami z mięsa, sera oraz warzyw.

Ajvar

Ajvar to najpopularniejsza pasta warzywna na Półwyspie Bałkańskim. Przyrządzana jest ze słodkiej papryki z dodatkiem bakłażana, pomidorów, czosnku i ostrej papryki. Wyrazista w smaku pasta odmieni każde, nawet najprostsze danie. Idealna do kanapek i dań obiadowych. Sprawdź, jak przygotować ją w domu.

Składniki:

• 6 dużych, czerwonych papryk

• 1 duży bakłażan

• 1 łyżka koncentratu pomidorowego

• 1 łyżka soku z cytryny

• 1 ząbek czosnku

• 1 szczypta chili

• 1 szczypta cukru

• sól do smaku

Przygotowanie

1. Paprykę i bakłażana opal na palnikach kuchenki. Zrób to tak, jak w przypadku cebuli na rosół. Warzywa obracaj co kilka minut, aby równomiernie się opalały.

2. Gotowe warzywa zdejmij z kuchenki i odstaw do przestudzenia. W tym czasie przygotuj miskę z wodą i ręczniki papierowe. Mokrymi palcami ściągaj skórkę z warzyw.

3. Obrane ze skórki warzywa pokrój w grubą kostkę. Następnie podsmaż je na niewielkiej ilości oleju z pozostałymi składnikami ajvaru. Gdy papryki zmiękną zdejmij garnek lub patelnię z ognia i zmiksuj całość blenderem na gładką masę.

4. Ajvar przełóż do słoików i pasteryzuj. Bez pasteryzacji ajvar można przechowywać w lodówce maksymalnie do 7 dni.

Cevapcici

Cevapcici to danie mięsne pochodzenia bałkańskiego. Przygotowuje się je z mięsa mielonego, doprawionego czosnkiem, ostrą papryką i pieprzem, a następnie formuje podłużne kotleciki i wrzuca na grilla. Podawane są z pitą.

Składniki:

• 500 g mięsa mielonego wołowego lub wieprzowego

• 1-2 ząbki czosnku

• 1 jajko

• 1 łyżeczka słodkiej papryki

• ½ łyżeczki ostrej papryki

• 2 łyżki oleju

• ½ łyżeczki pieprzu

• sól do smaku

Przygotowanie

1. Mięso umieść w misce, dodaj jajko, olej oraz przyprawy. Dokładnie wymieszaj i odstaw do lodówki na 30 minut.

2. Schłodzone mięso wyrabiaj w dłoniach na nieduże podłużne kotleciki.

3. Smaż je na patelni grillowej, obracając co jakiś czas.

4. Podawaj z chlebkami pita i ajwarem.

Sałatka szopska

Sałatka szopska to tradycyjna sałatka serwowana w Bułgarii i na Bałkanach. Przyrządzana jest z pokrojonych ogórków, pomidorów, papryki, cebuli z dodatkiem słonego sera.

Składniki:

• 2 pomidory malinowe

• 1 ogórek zielony

• 1 papryka

• 1 szalotka

• 150 g słonego sera bułgarskiego, szopskiego, bałkańskiego

• 2 łyżki oliwy z pierwszego tłoczenia

• 1 łyżeczka soku z cytryny

• sól, pieprz do smaku

Przygotowanie

1. Z papryki usuń gniazda nasienne i pokrój w kostkę. Ogórek obierz i pokrój w paski. Pomidory pokrój w kostkę. Cebulę posiekaj.

2. W misce umieść wszystkie składniki, skrop oliwą z oliwek i sokiem z cytryny. Dopraw solą i pieprzem do smaku. Na koniec dodaj starty ser.

3. Wszystko dokładnie wymieszaj.

Pljeskavica

Pljeskavica to narodowe danie Serbii, popularne również w Bośni i Hercegowinie oraz Chorwacji. To grillowany kotlet przygotowywany z mieszanki mięsa mielonego (zazwyczaj jest to jagnięcina, wieprzowina, wołowina, cielęcina, baranina). Robiony na grillu, podawany na ciepło z cebulą i pitą.

Składniki:

• 800 g mielonego mięsa (mieszanka dwóch lub więcej rodzajów, np. jagnięciny, wieprzowiny, wołowiny, baraniny)

• 1 cebula

• 2 ząbki czosnku

• 1 łyżeczka słodkiej papryki

• ½ łyżeczki ostrej papryki

• pieprz, sól do smaku

• do podania pita

Przygotowanie

1. Cebulę i czosnek obierz i drobno posiekaj.

2. W misce umieść mięso. Dodaj cebulę, czosnek i przyprawy. Wszystko dokładnie wymieszaj.

3. Uformuj kotlety i smaż je na patelni grillowej obracając co jakiś czas.

4. Podawaj z chlebkiem pita.

Przepis na burek

Burek to nadziewany placek wykonany z ciasta filo, popularny w krajach śródziemnomorskich, arabskich i na Bałkanach. Wypełniony jest nadzieniem mięsnym, serowym lub warzywnym, np. szpinakiem. Aby przygotować burek potrzebne będzie ciasto filo, które możesz zrobić w swojej kuchni.

Składniki:

• 400 g mąki

• mąka ziemniaczana do oprószenia

• 300 ml ciepłej wody

• 3 łyżki oliwy z oliwek

• 1 płaska łyżeczka soli

Przygotowanie

1. W misce umieść mąkę, sól i wodę, zmiksuj. Gdy składniki zaczną się łączyć, wlej oliwę, nadal miksując. Miksuj, aż ciasto będzie miękkie i elastyczne.

2. Wyłóż ciasto na stolnicę oprószoną mąką ziemniaczaną. Podziel na mniejsze kawałki, uformowane w kulki. Ułóż je na blaszce oprószonej mąką ziemniaczaną, w odległości kilku centymetrów od siebie. Przykryj je ręcznikiem i pozostaw w chłodnym pomieszczeniu na 2 godziny.

3. Po dwóch godzinach rozwałkuj ciasto na oprószonej mąką stolnicy. Następnie rozciągaj je dłońmi tak, aby było cienkie jak papier. Warstwę ciasta delikatnie przykryj wilgotnym ręcznikiem.

4. Tak samo przygotuj kolejne warstwy, układaj je na sobie po posypaniu wcześniejszego płata mąką.

5. Ciasto filo piecz w temperaturze około 190-200°C.

W przygotowaniu domowego ciasta filo doskonale sprawdzi się piekarnik marki Bosch. Sprzęt ten posiada funkcję PerfectChef, czyli automatyczne ustawianie optymalnej temperatury, rodzaju grzania i czasu dla niezliczonej ilości różnych potraw. Ponadto jest łatwy w obsłudze dzięki pierścieniowi sterującemu z wyraźnym tekstem i zdjęciami.

Burek z serem

Ciasto filo można wypełnić różnym nadzieniem. Bardzo popularny jest farsz serowy. Może to być ser feta lub połączenie dwóch gatunków sera. Wypróbuj przepis na burek z serem.

Składniki:

• 400 g twarogu półtłustego

• 200 g fety

• 2 ząbki czosnku

• 1 łyżka jogurtu naturalnego

• sól, pieprz

• 2 łyżki masła

• ciasto filo

Przygotowanie

1. Przygotuj farsz – twaróg wraz z fetą przeciśnij przez praskę do ziemniaków. Dodaj dwa wyciśnięte ząbki czosnku, łyżkę jogurtu i wymieszaj. Przypraw solą i pieprzem do smaku.

2. Blachę posmaruj masłem i wyłóż ciasto filo. Umieść na nim połowę farszu i przygotuj następną warstwę ciasta z ok. 4 placków. Nałóż drugą warstwę farszu, a na nią kolejną warstwę ciasta (z 4 placków). Górną warstwę posmaruj masłem i włóż do piekarnika rozgrzanego do 200 stopni na 30 minut.

Burek z mięsem

Potrawy z mięsem mielonym w roli głównej to dania treściwe, szybkie w przygotowaniu i bardzo smaczne. Wypróbuj przepis na burek z mięsem mielonym.

Składniki:

• 400 g mielonego mięsa wieprzowego

• 2 ząbki czosnku

• 1 cebula

• po ½ łyżeczki słodkiej papryki , bazylii i oregano

• sól, pieprz do smaku

• 2 łyżki masła

• ciasto filo

Przygotowanie

• Przygotuj farsz - cebulę pokrój w kostkę i smaż do złotego koloru. Dodaj mięso, wyciśnięty czosnek i przyprawy. Podsmaż i odstaw.

• Blachę posmaruj masłem i wyłóż ciasto filo. Umieść na nim połowę farszu i przygotuj następną warstwę ciasta z ok. 4 placków. Nałóż drugą warstwę farszu, a na nią kolejną warstwę ciasta (z 4 placków). Górną warstwę posmaruj masłem i włóż do piekarnika rozgrzanego do 200 °C na 30 minut.

Burek ze szpinakiem

Szpinak w kuchni można wykorzystać na wiele sposobów. Sprawdza się doskonale w sałatkach, przekąskach, a także daniach głównych. Przygotuj burek ze szpinakiem.

Składniki:

• 100 g mrożonego szpinaku

• 200 g sera feta

• 200 g twarogu półtłustego

• 3 ząbki czosnku

• sól, pieprz do smaku

• 2 łyżki masła

• ciasto filo

Przygotowanie

• Przygotuj farsz – twaróg przeciśnij przez praskę do ziemniaków i połącz z serem feta. Wymieszaj. Szpinak podsmaż z wyciśniętym czosnkiem. Dodaj masę serową i mieszaj doprawiając solą i pieprzem do smaku. Odstaw.

• Blachę posmaruj masłem i wyłóż ciasto filo. Umieść na nim połowę farszu i przygotuj następną warstwę ciasta z ok. 4 placków. Nałóż drugą warstwę farszu, a na nią kolejną warstwę ciasta (z 4 placków). Górną warstwę posmaruj masłem i włóż do piekarnika rozgrzanego do 200°C na 30 minut.

Baklava – przepis na bałkańskie słodkości

W kuchni bałkańskiej jest także miejsce na słodkości. Jednym z najpopularniejszych deserów jest baklava. Specjał przygotowany jest z ciasta filo przekładanego warstwami pokrojonych orzechów (włoskich lub migdałów) z cukrem lub miodem.

Składniki:

Ciasto:

• 500 g ciasta filo

• 300 g orzechów włoskich

• 200 g masła

• 3 łyżki cukru

• 1 łyżeczka cynamonu

Syrop:

• 150 ml wody

• 50 g miodu

• 150 g cukru

• 1 łyżka soku z cytryny

Przygotowanie

1. Masło rozpuść w garnku i pozostaw do przestudzenia.

2. Orzechy umieść w pojemniku blendera i zmiksuj delikatnie na mniejsze kawałki. Wymieszaj z cukrem i cynamonem. Odstaw.

3. Formę wysmaruj roztopionym masłem. Wyłóż dwa płaty ciasta. Ich wierzch posmaruj masłem. Na niego wyłóż następne dwa płaty, posmaruj masłem i znowu umieść na nich dwa płaty.

4. Na ciasto wyłóż ⅓ rozdrobnionych orzechów. Przykryj kolejnymi sześcioma płatami ciasta filo posmarowanymi masłem. Teraz kolejna część orzechów i ponownie sześć płatów ciasta filo posmarowanych masłem. Ostatnią warstwę układaj w ten sam sposób. Na wierzch ułóż warstwę (sześć płatów) ciasta filo, a wierzch także posmaruj masłem.

5. Ciasto w formie podziel ostrym nożem na nieduże kwadraty lub trójkąty.

6. Piecz w piekarniku nagrzanym do 180°C przez ok. 30 minut, aż do zarumienienia.

7. Podczas pieczenia przygotuj syrop. Do garnka wlej wodę. Dodaj cukier i miód. Zagotuj, a następnie gotuj na średniej mocy palnika, aż powstanie syrop, ok. 10-15 minut. Dodaj sok z cytryny. Pozostaw do ostygnięcia.

8. Upieczone ciasto wyciągnij z piekarnika, odstaw na ok. 5-10 minut i polej zimnym syropem.

Rozsmakuj się w kuchni bałkańskiej i wypróbuj nasze przepisy na przekąski, dania główne oraz desery. To prawdziwe rarytasy, dzięki którym poznasz smak południowej części Europy.