Coraz częściej przy wyborze artykułów żywnościowych kierujemy się ich jakością. Doceniamy produkty tradycyjne, wytwarzane według starych receptur, przekazywane z pokolenia na pokolenie, charakteryzujące się wyjątkowym smakiem i aromatem. W wielu miejscach powstają sklepy, oferujące szeroką gamę wyrobów regionalnych i tradycyjnych, które cieszą się popularnością wśród klientów. Jak odróżnić takie produkty?
Podział produktów wg UE
Produkty regionalne i tradycyjne chronione są unijnymi certyfikatami: Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne czy Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Certyfikaty stanowią część prawnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. Pozwalają wyróżnić i dokładniej chronić unikalne dziedzictwo kulinarne, jakie jest dorobkiem wielu pokoleń zamieszkujących dany regiony.
Chroniona Nazwa Pochodzenia – oznaczenie to nadaje się produktowi, który pochodzi z określonego regionu, a jego nazwa nawiązuje do miejsca, w którym jest wytwarzany. Poszczególne etapy produkcji mają miejsce na określonym terenie, a wszystkie surowce pochodzą z tego właśnie obszaru. Przykładem mogą być m.in.: oscypek, bryndza podhalańska czy podkarpacki miód spadziowy.
Chronione Oznaczenie Geograficzne – to oznaczenie również dla produktów pochodzących z określonego miejsca. Na określonym obszarze powinien odbywać się, co najmniej jeden z trzech procesów: produkcja, przetwarzanie lub też przygotowywanie produktu. Przykładem mogą być m.in.: cebularz lubelski, andruty kaliskie, kiełbasa lisiecka, jabłka grójeckie czy rogal świętomarciński.
Gwarantowana Tradycyjna Specjalność – przyznaje się ją produktom wytwarzanym z tradycyjnych surowców lub charakteryzujących się tradycyjnym składem czy sposobem produkcji. Do produktów z takim oznaczeniem zalicza się m.in.: kiełbasa myśliwska, kiełbasa krakowska, kiełbasa jałowcowa, olej rydzowy oraz miody pitne.
Zobacz nasze rodzime produkty regionalne i tradycyjne, chronione unijnymi certyfikatami.
Wyroby piekarnicze i cukiernicze
Rogal świętomarciński z nadzieniem z białego maku tradycyjnie przygotowywany w Poznaniu i niektórych częściach Wielkopolski z okazji Dnia Świętego Marcina. Tradycja wypieku rogali świętomarcińskich na 11 listopada istnieje już od 1860 roku.
Andruty kaliskie to lekko słodkie, cienkie wafle wypiekane od początku XIX wieku w Kaliszu i Kaliskiem. Wyrabiane są z wody, cukru, mąki i oleju rzepakowego.
Obwarzanek krakowski – wytrawne pieczywo o średnicy kilkunastu centymetrów (12-17 cm), posypane makiem, solą, sezamem. Jest to produkt o chronionym oznaczeniu geograficznym w Unii Europejskiej. Może być produkowany w granicach Krakowa i powiatu krakowskiego oraz wielickiego.
Chleb prądnicki – tradycyjny chleb żytni wytwarzany w Krakowie. Bochenek może ważyć nawet do 14 kg. Cechą szczególną jest dojrzewanie po upieczeniu – pełny smak osiąga dzień po ukończeniu wypieku.
Cebularz lubelski wywodzi się z kuchni żydowskiej. Jest to pszenny placek, o średnicy od 15 do 20 centymetrów, pokryty pokrojoną w kostkę cebulą wymieszaną z makiem. W 2007 roku cebularz został wpisany na listę produktów tradycyjnych.
Kołocz śląski – tradycja jego wypieku sięga średniowiecza, kiedy ciasto to było traktowane w sposób szczególny i serwowane np. na weselach. Istnieje kilka odmian: z nadzieniem serowym, makowym, jabłkowym albo bez nadzienia.
Pierekaczewnik to produkt tradycyjny województwa podlaskiego. Potrawa w formie zapiekanego ciasta z nadzieniem słodkim, np. z twarogu i rodzynek, jabłek lub suszonych śliwek, albo mięsno-warzywne z baraniny, wołowiny, gęsiny lub z mięsa indyka.
Owoce
Truskawka kaszubska charakteryzuje się słodkim smakiem i intensywnym aromatem. Kaszubska truskawka, dzięki odpowiednim właściwościom glebowym i klimatycznym Kaszub, jest bardziej aromatyczna i słodsza niż te truskawki uprawiane w innych rejonach.
Wiśnia nadwiślanka występuje w pasie nadwiślanym, od Ożarowa do Lipska. Charakteryzuje się intensywnym kolorem, lekko cierpkim i mocno kwaskowatym smakiem. Idealnie nadaje się do wytwarzania soków.
Przepis na domowy sok z wiśni znajdziesz w Akademii Smaku.
Śliwka szydłowska poddawana jest skomplikowanemu procesowi suszenia, połączonego z wędzeniem. Dzięki specyficznej technologii, owoce mają niepowtarzalną barwę i smak oraz „dymny” zapach.
Jabłka łąckie występują na terenie Kotliny Łąckiej (powiaty nowosądecki i limanowski). Charakteryzują się silną soczystością i mocnym aromatem, a także stosunkowo wysoką kwasowością.
Jabłka grójeckie w 2011 roku zostały wpisane do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Swoje wyjątkowe walory Jabłka Grójeckie zawdzięczają unikalnym warunkom glebowym i klimatycznym grójecczyzny, gdzie panuje szczególny mikroklimat. O wyjątkowym smaku tych jabłek decyduje ich charakterystyczna kwasowość oraz bardzo wyraźny rumieniec.
Suska sechlońska to suszone owoce śliwy domowej, występujące na terenie Małopolski. W smaku suska sechlońska jest lekko słodka, z posmakiem i aromatem wędzenia.
Świetnym sposobem na wykorzystanie takich świeżych owoców jest przygotowanie odżywczego koktajlu. Blender kielichowy VitaMaxx marki Bosch, dzięki wydajnemu silnikowi o mocy 1 000 W i prędkości obrotowej do 37.000 obr./min., poradzi sobie z każdym rodzajem owoców i warzyw. Pełnowartościowy i pożywny, bo przygotowywany w próżni, co ogranicza utlenianie wartościowych składników mineralnych i witamin, koktajl zagwarantuje Ci dzień pełen energii i witamin.
Warzywa
Fasola korczyńska to produkt regionalny województwa świętokrzyskiego. Fasolę wyróżniają ogromne ziarna o cienkiej skórce. Ziarna fasoli korczyńskiej znane są z dużej ilości białka oraz bogactwa soli mineralnych, w tym przede wszystkim fosforu i wapnia oraz witaminy (zwłaszcza z grupy B).
Fasola „Piękny Jaś” z Doliny Dunajca uprawiana jest w jedenastu gminach Małopolski. Charakteryzuje się podwyższoną, w stosunku do innych odmian, zawartością magnezu, który pochodzi z lokalnej gleby. Wyróżnia się słodkawym smakiem. Wykorzystywana do przyrządzania: zup, pasztetów, farszu do pierogów czy lokalnej wódki.
Fasola wrzawska uprawiana jest na terenie kilku sołectw w trzech gminach w województwie podkarpackim. Nazwa pochodzi od wsi Wrzawy, stanowiącej centrum uprawy tej fasoli. Odmiana ta charakteryzuje się dużymi, nerkowatymi i lekko spłaszczonymi nasionami. Ma słodkawy smak i delikatną konsystencję.
Sery
Bryndza podhalańska to miękki ser podpuszczkowy z mleka owczego. Jest wytwarzany od maja do września, wyłącznie na Podhalu. Charakteryzuje się intensywnym, słonym smakiem.
Oscypek to twardy, wędzony ser, przygotowywany z mleka owczego. Wyrabiany wyłącznie w okresie od maja do września, zaś sprzedawany do końca października. Oscypki pochodzącą z części gmin małopolskich i śląskich.
Wielkopolski ser smażony uzyskał unijne oznaczenie geograficzne i jest chronionym produktem regionalnym. To twaróg z mleka krowiego poddany smażeniu na maśle, dostępny naturalny lub z kminkiem.
Ser koryciński swojski wytwarzany jest na Podlasiu, w trzech powiatach: Korycin, Janów i Suchowola. Lokalna odmiana sera podpuszczkowego, produkowana z niepasteryzowanego mleka krowiego. Występują jego odmiany z dodatkami przypraw i ziół, a także czosnku.
Redykołka to ser wytwarzany na Podhalu z niepasteryzowanego mleka owczego (dopuszczalny dodatek krowiego). Powstaje z resztek przetworzonego bundzu, pozostałych z wyrobu oscypka.
Mięso i wędliny
Kiełbasa lisiecka – tradycyjna, wędzona kiełbasa wieprzowa, wytwarzana w gminach Liszki i Czernichów, w województwie małopolskim. Ma charakterystyczny smak, który kiełbasie nadaje czosnek, mielony biały pieprz i sól do peklowania. Wędzi się ją w dymie z drewna olchowego lub bukowego.
Kiełbasa myśliwska została wpisana na listę produktów tradycyjnych w kategorii produkty mięsne w województwie lubuskim. Ma charakterystyczny smak dla kiełbas pieczonych, suchych z mięsa peklowanego, z wyczuciem przypraw, zwłaszcza czosnku i jałowca.
Kiełbasa jałowcowa to kiełbasa wieprzowa w cienkich pętkach. Mięso jest krojone ręcznie, konserwowane w soli i przyprawach (pieprz, czosnek, jagody jałowca). Charakterystyczny jest wygląd kiełbasy: ma barwę ciemnowiśniową, a po przekrojeniu widać wyraźnie kawałki mięsa i cząsteczki ziaren jałowca.
Krupnioki śląskie to mięso wieprzowe wraz z podrobami z dodatkiem krwi, kaszą gryczaną lub jęczmienną. Obszar geograficzny wytwarzania „krupnioków śląskich” obejmuje teren województw śląskiego i opolskiego.
Jagnięcina podhalańska – mięso pozyskuje się z dwóch ras owiec: polskiej owcy górskiej i cakiela podhalańskiego, które wypasane są naturalnymi metodami. Mięso jest delikatne i soczyste. Jagnięcina podhalańska wpisana jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne.
Miód
Miody pitne (półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak) powstają w wyniku fermentacji miodu pszczelego i wody. Różnią się między sobą ilością alkoholu i długością leżakowania. Polskie miody pitne są zarejestrowane przez Komisję Europejską jako „Gwarantowana Tradycyjna Specjalność.
Miód z Sejneńszczyzny to nektarowy miód, pozyskiwany od maja do sierpnia. Wyróżnia się ciemnożółtym kolorem, jest lekko zmętniały. Pochodzi z dorzecza Niemna, pogranicza polsko-litewskiego.
Miód drahimski pochodzi z powiatu drawskiego i szczecineckiego. Ma wyrazisty smak przez dużą zawartość cukrów i pyłku.
Podkarpacki miód spadziowy to miód płynny lub skrystalizowany, pochodzący ze spadzi zebranej przez pszczoły z jodły pospolitej, z obszaru Podkarpacia. Posiada zabarwienie od ciemnobrązowego z zielonkawymi refleksami aż do prawie czarnego przed krystalizacją.
Miód kurpiowski to miód nektarowy z ewentualnym dodatkiem spadzi. Ma intensywny aromat ze specyficznym, korzennym smakiem.
Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich to produkt o gęstej konsystencji, delikatnej słodyczy i wrzosowym aromacie.
Polska kuchnia znana jest ze swoich wspaniałych smaków i inspirowania się naturą. Mamy też to szczęście, że na terenie naszego kraju, w niemal każdej jego części, można znaleźć wiele niepowtarzalnych produktów, które mogą być podstawą lub dodatkiem do stworzenia oryginalnych dań. Warto postawić na produkty regionalne, wytwarzane według tradycyjnych receptur, gdyż dzięki ich obecności, nasze potrawy nabiorą charakteru i niepowtarzalności. Czasami z kilku składników można stworzyć wyjątkowe danie.
