Rodzaje ziemniaków i ich typy kulinarne

Zazwyczaj w cieniu innych dań i traktowany jedynie jako dodatek, a tymczasem ziemniak to naprawdę ciekawe warzywo. Warto wiedzieć o nim nieco więcej i poznać jego różne odmiany, by zawsze celnie dopasować swój wybór do planowanej potrawy i pozwolić mu smacznie spełnić w niej swoją rolę.

Wartości odżywcze ziemniaków

Ziemniak, kartofel, pyra - wartości odżywcze. Ziemniaki uprawiane były prawdopodobnie już 8 tysięcy lat temu w Andach, choć do Europy, w tym także do Polski trafiły w XVI wieku. Są bardzo wartościowym warzywem. Zawierają znaczące ilości witaminy C i witaminy B. Nie brakuje im też błonnika pokarmowego, oraz pierwiastków takich jak magnez, potas i fosfor.

Podział ziemniaków na typy kulinarne

Wyróżnia się zasadnicze trzy typy kulinarne ziemniaków: A, B i C. Klasyfikacja ta opiera się na podstawie zawartości suchej masy i skrobi w bulwie, a co za tym idzie, wskazuje najwłaściwsze przeznaczenie danej odmiany. 

Typ A – sałatkowy

Odmiany ziemniaków zaliczanych do typu A charakteryzują się tym, że się nie rozgotowują. Mają zwartą strukturę, dzięki temu dobrze się je kroi. Sprawdzą się do sałatek, zup, zapiekanek oraz smażenia. Najpopularniejsze odmiany zaliczane do typu A to: Agata, Annabelle, Almera, Belinda, Cecile, Dali, Denar, Impala, Impresja, Lord, Mozart, Musica, Nicola, Oberon, Viviana, Volumia.

Typ B – ogólnoużytkowy 

To najbardziej popularne ziemniaki. Dzięki swojej strukturze nadają się zarówno do sałatek, zapiekanek i zup, jak również kopytek oraz jako dodatek obiadowy tzw. ziemniak z wody. Najpopularniejsze odmiany ziemniaków typu B to: Arielle, Asterix, Agria, Augusta, Bellarosa, Bellini, Belmonda, Bila, Bohun, Carrera, Colette, Cyprian, Ditta, Folva, Fresco, Gala, Ignacy, Ingrid, Irga, Irys, Jelly, Latona, Lavinia, Lilly, Michalina, Ramos, Sante, Satina, Stasia, Syrena, Victoria.

Typ C – mączysty 

To ziemniaki, których miąższ po ugotowaniu jest sypki i suchy. Dobrze sprawdzi się do przyrządzenia frytek, puree oraz placków ziemniaczanych. Najpopularniejsze odmiany ziemniaków zaliczanych do tej grupy to: Ametyst, Agnes, Bryza, Cekin, Courage, Courlan, Donald, Etiuda, Gracja, Gustaw, Honorata, Jurata, Jurek, Justa, Jutrzenka, Lady Claire, Lady Florina, Lasakra, Legenda, Magnolia, Malaga, Marlen, Mazur, Melody.

Jakie ziemniaki na placki?

Do przygotowania placków najlepiej sprawdzą się ziemniaki typu C (czyli gatunków takich jak Bryza, Gracja, Ibis, Tajfun lub Gustaw) lub typu typu B (Irga, Flaming, Orlik lub Sante). Charakteryzuje je wysoka zawartość skrobi, a to właśnie ona w dużym stopniu odpowiada za jakość placka. Warto też pamiętać o tym, by wybierać starsze ziemniaki. Młode mają za dużo wody, która nie pozwoli na osiągnięcie pożądanej dla placków konsystencji.

Poznaj przepis na idealne placki ziemniaczane o złotym kolorze, chrupiące na zewnątrz (szczególnie na brzegach!) i miękkie w środku.

Składniki: 

• 1 kg ziemniaków

• 2 cebule

• 2 jajka

• 3 łyżki mąki pszennej

• sól i pieprz do smaku, olej roślinny do smażenia

Przygotowanie:

Ziemniaki i cebulę obierz ze skóry, a następnie zetrzyj i odciśnij z nich jak najwięcej soków. Pamiętaj, że warto zachować ten płyn w osobnej miseczce.

Do masy dodaj jajka, mąkę, sól i pieprz.

Z soku wyciśniętego z ziemniaków zlej wszystko oprócz białego osadu z dna miski. To jest skrobia i ją też dodaj do masy.

Na patelni rozgrzej mocno olej roślinny. Tłuszczu powinno być raczej dużo, tak by przykrywał całą patelnię warstwą 1-2 mm. W razie potrzeby na bieżąco dolewaj świeży tłuszcz.

Bardzo ważne jest, żeby smażyć placki w odpowiedniej temperaturze – tylko wtedy będą chrupiące z zewnątrz, miękkie w środku i nie wchłoną zbyt dużo tłuszczu.

Przed rozpoczęciem pieczenia pierwszego placka wrzuć na patelnię tylko odrobinę ciasta i sprawdź, czy zacznie od razu ładnie skwierczeć. Jeżeli tak, to znaczy że możesz zaczynać smażenie swoich placków.

Placki smaż po 3-5 minut z każdej strony, a następnie odkładaj na talerz wyłożony ręcznikiem papierowym w celu odsączenia zbędnego tłuszczu. Podawaj je zaraz po usmażeniu w towarzystwie ulubionych dodatków.

Polecam pokusić się o dodatek sosu czosnkowego, który przygotujesz w prosty sposób mieszając gęsty jogurt naturalny z łyżką majonezu, wyciśniętym ząbkiem czosnku i odrobiną soli. Sos czosnkowy świetnie komponuje się ze świeżymi ziołami, jak tymianek czy mięta.

Jakie ziemniaki na frytki?

Planując przygotowanie frytek, warto szukać odmian z grupy B. Są idealne do smażenia. Ich skórka staje się chrupiąca i rumiana, a miąższ pozostaje przyjemnie wilgotny.

Warto podkreślić, że frytki wcale nie muszą kojarzyć się z niezdrowym fast foodem. Wystarczy kilka prostych trików, aby przyrządzić je naprawdę smacznie. A wykorzystując nie tylko ziemniaki, ale też inne warzywa, wzbogacić każde danie dodatek o pysznych, kolorowych i chrupiących frytek.

Przepis na kolorowe frytki z pieczonych warzyw.

Składniki:

• 2 szt. większych ziemniaków

• 3 szt. większych marchewek

• 2-3 szt. większych pietruszek

• 1-2 szt. batatów

• sól, pieprz, oregano, rozmaryn

• 2 łyżka soku z cytryny lub limonki

• 3 łyżki oliwy z oliwek

Przygotowanie:

Umyj i obierz po 2-3 sztuki ziemniaków, batatów, marchwi i pietruszki. Następnie wszystkie warzywa pokrój w cienkie i długie paski w kształcie frytek i wrzuć je wszystkie do dużej miski.

Frytki przypraw solą, suszonymi ziołami i skrop sokiem wyciśniętym z ćwiartki cytryny lub limonki. Do miski dodaj ok. 3 łyżek oliwy z oliwek i całość dokładnie wymieszaj, aby frytki pokryły się przyprawami.

Kawałki warzyw układaj na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia w taki sposób, aby leżały obok siebie i nie przykrywały się nawzajem.

Frytki piecz w piekarniku nagrzanym do temperatury 220 st C przez ok. 15-20 minut, do czasu aż z zewnątrz zaczną się pięknie rumienić, a w środku będą miękkie.

Podawaj w dużej misie lub porcjami, np. w kubeczkach wyłożonych papierem śniadaniowym – w ten sposób będą się jeszcze lepiej prezentować i łatwo będzie po nie sięgać np. w trakcie oglądania meczu.

Frytki podawaj w towarzystwie ulubionego sosu, np. 1000 wysp, ketchupu, czy majonezu.

Kopytka, kluski śląskie – jakie ziemniaki?

Najbardziej mączyste, zawierające najwięcej skrobi, czyli ziemniaki typu C najlepiej sprawdzą się do przygotowania klusek śląskich. Wybierać warto więc między gatunkami: Bryza, Tajfun, Ibis, Gracja, Bursztyn, Etiuda, Legenda.

Bezproblemowo zrobisz z nich też idealne kopytka. 

Składniki:

• 500 g ugotowanych ziemniaków

• 1 szklanka mąki pszennej

• 1 jajko

Wykonanie:

Ziemniaki zmiel w maszynce na drobnym oczku. Do masy ziemniaczanej dodaj jajko oraz mąkę. Dokładnie wymieszaj masę i zagnieć ciasto.

Z ciasta formuj wałki, a następnie pokrój je na 2-3 cm kawałki.

Kopytka gotuj w osolonym wrzątku przez około 4 minuty od ich wypłynięcia na powierzchnię.

Wczesna odmiana ziemniaków – przepisy

Warte uwagi są też wczesne odmiany ziemniaków. Niewiele potrzeba, by przygotować z nich szybki, a naprawdę fantastyczny obiad. W towarzystwie kefiru lub maślanki i np. sadzonego jajka smakują wyśmienicie.

A jeśli szukasz pomysłu na mniej klasyczne danie z grilla, to koniecznie wypróbuj przepis na ziemniaki z grilla z sosem ranczerskim.

Składniki:

Pieczone ziemniaki:

• 6 ziemniaków

• 2 ząbki czosnku

• 3-4 łyżki oliwy z oliwek

• 1/2 łyżeczki rozmarynu

• 1/2 łyżeczki majeranku

• Sól, pieprz

Sos:

• 1/4 szklanki maślanki

• 3 łyżki majonezu

• 2 łyżki jogurtu naturalnego

• 2 ząbki czosnku

• Po 1 łyżce: natki pietruszki, koperku, szczypiorku, mięty

• Sól, pieprz do smaku

Przygotowanie: 

Przygotuj sos ranczerski: do pojemnika blendera wrzuć zioła, ząbki czosnku i zmiksuj. Dodaj  maślankę, jogurt i majonez. Dopraw solą i pieprzem. Dokładnie wymieszaj. Odstaw.

Ziemniaki dokładnie wyszoruj (nie obieraj ich ze skórki) i obgotuj w osolonej wodzie. Odcedź.

Obierz czosnek, przeciśnij przez praskę, wymieszaj z oliwą, ziołami i pieprzem. W oliwie obtocz dokładnie ziemniaki, tak aby pokryły się ziołami.

Rozgrzej grill. Ułóż ziemniaki i piecz przez kilka minut. Przewróć na drugą stronę. Podawaj z sosem ranczerskim.