Nowalijki wiosenne – jeść czy nie jeść?

Nowalijki to inaczej młode warzywa. Kojarzą się głównie z wiosną i świeżym, zdrowym dodatkiem do dań. Ostatnio zdania na temat ich zdrowotności są mocno podzielone. Dlaczego? Czy jeść nowalijki czy lepiej nie?

Nowalijki – co to właściwie jest?

Wraz z nadejściem wiosny pojawiają się nowalijki, które kuszą intensywnymi kolorami i świeżym zapachem. Zastosowanie nowalijek w kuchni jest bardzo różnorodne. Można z nich stworzyć świeże, lekkie i pyszne dania. Na sklepowych półkach młode warzywa szklarniowe dostępne są już w marcu oraz kwietniu, zaś te rosnące na polu trafiają do klientów dopiero na przełomie maja i czerwca.

Do nowalijek zalicza się m.in.:

• pomidory,

• ogórki,

• sałatę,

• rzodkiewki,

• szczypiorek,

• zieloną cebulkę,

• nać pietruszki,

• młodą marchewkę,

• rzeżuchę.

Jak uprawia się nowalijki?

Niemożliwe jest wyhodowanie na polu nadających się do jedzenia roślin jeszcze przed czerwcem, ze względu na długość ich cyklu rozwojowego. Dlatego warto pamiętać, że nowalijki pojawiające się wcześnie w sklepach są hodowane w warunkach szklarniowych. Takie warzywa nie zawsze są zdrowe, gdyż często pochodzą z upraw przemysłowych, na których stosuje się sztuczne nawozy (w szklarniach warzywa zwykle nie są hodowane w ziemi tylko w mieszance torfu i nawozów). Jeśli więc zależy nam na prawdziwej porcji zdrowych witamin, nowalijki można wyhodować samemu w doniczce.

Nowalijki kupowane w sklepie

Nowalijki kupione w sklepie wczesną wiosną (wyhodowane w warunkach szklarniowych) nie mają tak intensywnego smaku i zapachu jak warzywa gruntowe. Zawierają także mniej witamin ze względu na ograniczoną ilość światła słonecznego. Nawożone są nawozami mineralnymi, szczególnie azotowymi, które mogą kumulować się w warzywach, co jest szkodliwe dla naszego zdrowia.

Azotany mogą przekształcać się w rakotwórcze azotyny – związki te obniżają wchłanianie witaminy A i beta karotenu, niekorzystnie wpływają na przemianę tłuszczy i białek, a także wywołują uczulenia i zatrucia. Najwięcej azotanów gromadzą takie warzywa jak sałata, rzodkiewka, szczypiorek i kapusta, a najmniej pomidory i ogórki. Ponadto warzywa z upraw szklarniowych pryskane są często szkodliwymi środkami ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami.

Na co zwrócić uwagę wybierając nowalijki w sklepie? Przede wszystkim na ich świeżość. Idealne młode wiosenne warzywa to takie, które mają zielone liście pozbawione przebarwień (żółte plamy mogą świadczyć o nadmiernym nawożeniu), a ich owoce są jędrne i gładkie. Po zakupie bezwzględnie należy umyć wszystkie warzywa przed ich spożyciem.

Nowalijki uprawiane w domu

Niektóre nowalijki można wyhodować samemu – w doniczce na parapecie we własnym domu. To nic trudnego! Do najłatwiejszych i najmniej wymagających roślin zalicza się uprawa:

• szczypiorku,

• koperku,

• rzeżuchy,

• natki pietruszki.

Do hodowli nowalijek najlepiej nadają się parapety okien od południowej lub wschodniej strony, ponieważ w ciągu dnia jest tam najwięcej słońca.

1. Rzeżuchę wystarczy wysiać na wilgotną watę lub ligninę (np. na talerzu) i regularnie podlewać.

2. Aby wyhodować natkę pietruszki, wystarczy umieścić w pojemniku korzeń pietruszki, który wypuszcza już listki. Powinien on wystawać około 1 cm nad powierzchnię ziemi. Należy podlewać go odstaną wodą o temperaturze pokojowej.

3. Do uprawy szczypiorku najlepiej użyć skrzynek. W ich dnie powinny być zrobione dziurki, które umożliwią swobodny odpływ nadmiaru wody. Skrzynki wypełniamy ziemią ogrodniczą przeznaczoną do wysiewu warzyw, a następnie umieszczamy w niej cebule, z których już wyrasta szczypior (do 3/4 wysokości). Posadzone cebulki trzeba podlać wodą o temperaturze pokojowej.

Przeczytaj: Jakie warzywa można hodować na parapecie?

Nieco więcej możliwości daje uprawa we własnym ogrodzie w tunelach foliowych, którą możemy rozpocząć już w marcu. Warto wybierać warzywa o niewielkich wymaganiach względem temperatury. Do takich nowalijek należą:

• rzodkiewka,

• szczypiorek,

• sałata masłowa,

• rukola

• i szpinak.

Tunel foliowy najlepiej umiejscowić w słonecznej i nienarażonej na silny wiatr części ogrodu. Nowalijki z własnej uprawy to warzywa bogate w witaminy i mikroelementy. Są bardzo zdrowe. Aby przedłużyć ich świeżość, po zebraniu należy je przechowywać w lodówce, zawinięte w wilgotną ściereczkę.

Przepisy z nowalijkami – lekkie i zdrowe potrawy

Nowalijki to doskonałe wiosenne przysmaki. Idealne sprawdzają się jako składniki sałatki, pasty do pieczywa, dodatki do twarożku czy dań głównych. Kolorowe kanapki udekorowane młodymi warzywami to pyszne, wiosenne śniadanie dla dzieci i nie tylko.

Sałatka z nowalijek

Najlepszym sposobem na wiosnę na talerzu jest przygotowanie kolorowej sałatki. Polecamy połączenie świeżej i soczystej zieleniny z niezwykle chrupiącymi rzodkiewkami, ogórkiem oraz szczypiorkiem. To wszystko w towarzystwie jajek przepiórczych, z idealnie skomponowanym sosem dressingowym (można zastąpić go oliwą). Wiosenną sałatkę przygotujecie nawet z najprostszych składników dostępnych w każdym osiedlowym sklepie. Tajemnicą jest tylko odpowiednie ich skomponowanie i podanie. Pomysłów jest tyle ile osób, które mają chęć na nowalijki. My szczególnie polecamy sałatkę z młodych ziemniaków i rzodkiewki.

Kanapki z nowalijkami

Kanapki to śniadaniowa klasyka. Za sprawą kilku kolorowych dodatków najzwyklejsza kanapka z szynką staje się wyjątkowo apetyczna. Podstawą śniadaniowej przekąski powinien być chleb pełnoziarnisty lub bułka. Na kromce połóżcie dobrej jakości szynkę, ser, np. mozzarella, rzodkiewkę i pomidora. Do tego zielone dodatki – szpinak i rukola oraz sałata, które podkreślają smak głównych składników. Oczywiście poszczególne produkty możecie dowolnie modyfikować. Finalny wygląd i smak zależy od Waszej wyobraźni. W sieci znajdziecie wiele pomysłów na kolorowe, zabawne kanapki dla dzieci. Zobaczcie, jak wyczarować wesołe kanapki dla dzieci w kształcie różnych zwierzątek – np. biedronek.

Przeczytaj: Szybkie dania i przekąski dla dzieci

Obiad z nowalijek

Nowalijki to nie tylko kanapki czy lekkie sałatki. Z pomocą młodych warzyw przygotujecie pyszny obiad dla całej rodziny. Chłodnik to idealna propozycja na smaczny obiad w gorące dni. Wystarczy zsiadłe mleko lub dobry kefir, botwinka i posiekane koperek, szczypiorek ogórek i rzodkiewka. Do tego odrobina soli oraz pieprzu i danie na upalny dzień gotowe.

Kolejną propozycją na lekki obiad są młode ziemniaczki, które stanowią dodatek do mięsa lub jajka sadzonego. Dodatkowo lekka sałatka lub surówka z miksem młodych warzyw.

Przeczytaj: Dlaczego warto jeść szpinak i inne warzywa sezonowe?

Jedzmy nowalijki, ale te nasze zdrowe

Pamiętajmy, że nowalijki są zdrowe, zawierają mnóstwo witamin i składników mineralnych, ale należy je kupować ze sprawdzonego źródła, np. od lokalnych dostawców lub bezpośrednio od rolników, często prowadzących gospodarstwa ekologiczne. Innym skutecznym rozwiązaniem jest samodzielnie wyhodowanie ich w swoim ogródku lub na parapecie. Takie nowalijki to warzywa bogate w składniki odżywcze.