Jak i ile czasu prawidłowo gotować ziemniaki?

Ziemniaki to jedno z najpopularniejszych warzyw na polskich stołach. Są wszechstronne, smaczne i bogate w wartości odżywcze. Bez względu na to, czy podawane są jako puree, frytki czy klasyczne ziemniaki z wody, odpowiednie gotowanie ziemniaków to klucz do uzyskania ich pełni smaku i tekstury. Wbrew pozorom, choć gotowanie ziemniaków wydaje się prostą czynnością, wymaga jednak pewnej wiedzy, aby osiągnąć idealny efekt. W tym artykule wyjaśnimy, jak prawidłowo ugotować ziemniaki, ile czasu powinna trwać obróbka termiczna i jak dbać o zachowanie ich wartości odżywczych.

Jakie ziemniaki wybrać?

Ważnym aspektem podczas gotowania ziemniaków jest wybór odpowiedniego ich rodzaju. W Polsce popularne są różne odmiany ziemniaków, takie jak: Irga, Irys, czy Vineta. Każda z odmian różni się konsystencją, a także czasem gotowania.

Ziemniaki typu A (np. odmiana Lord) są bardziej zwarte, dzięki czemu idealnie nadają się do gotowania w całości lub w mundurkach, gdyż nie rozpadają się tak łatwo. Ziemniaki typu B są bardziej mączyste i dobrze sprawdzają się do przygotowywania purée, a ziemniaki typu C mają bardzo mączystą strukturę, co sprawia, że są świetne do pieczenia i smażenia, ale mogą łatwo się rozgotować.

Zobacz: Kilka faktów o ziemniakach.

Jak gotować ziemniaki, aby były idealne? Podstawy gotowania ziemniaków

Zanim przejdziemy do szczegółów dotyczących czasu gotowania, warto poznać podstawowe zasady przygotowania ziemniaków.

Przygotowanie ziemniaków przed gotowaniem

Właściwe przygotowanie ziemniaków to pierwszy krok do udanego dania. Zacznij od dokładnego umycia bulw pod bieżącą wodą, aby usunąć resztki ziemi. W zależności od planowanego sposobu podania możesz:

1. ugotować ziemniaki w mundurkach – wystarczy je dokładnie umyć i ewentualnie wyszorować szczoteczką.
2. obrać ziemniaki ze skórki – użyj obieraczki do warzyw, usuwając także „oczka” i zielone fragmenty.
3. pokroić na mniejsze kawałki – co przyspieszy proces gotowania i zapewni równomierne ugotowanie.

Sprawdź: Jak obrać ziemniaki?

Kiedy solić ziemniaki podczas gotowania?

Kwestia solenia ziemniaków budzi wiele kontrowersji wśród kucharzy. Istnieją dwie szkoły:

1. solenie na początku gotowania – sól przenika do wnętrza ziemniaków, nadając im równomierny smak.
2. solenie pod koniec gotowania – niektórzy twierdzą, że sól dodana na początku wydłuża czas gotowania i może sprawić, że ziemniaki będą twardsze.

Zaleca się jednak dodawać sól na początku procesu gotowania, aby ziemniaki mogły wchłonąć odpowiednią jej ilość i nabrały smaku. Proporcja to około 1–2 łyżeczki soli na 1 kg ziemniaków.

Czy ziemniaki gotować pod przykryciem? 

Gotowanie pod przykryciem przyspiesza ten proces, gdyż woda szybciej osiąga temperaturę wrzenia i utrzymuje ją również dłużej. Jednak trzeba uważać, aby woda nie wykipiała.

• Na początku gotuj wodę pod przykryciem, aby szybciej doprowadzić ją do wrzenia.
• Po zagotowaniu uchyl pokrywkę lub całkowicie ją zdejmij.
• Zmniejsz moc palnika.

Jak sprawdzić, kiedy ziemniaki są ugotowane

Najlepsza metoda sprawdzenia, czy ziemniaki są już ugotowane, to test widelcem lub nożem:

• Wbij widelec lub nóż w największy kawałek ziemniaka.
• Jeśli ostrze wchodzi bez oporu, ziemniak jest gotowy.

Pamiętaj, że do purée ziemniaki powinny być bardzo miękkie, natomiast do sałatek ziemniaczanych lepiej, aby były ugotowane al dente – miękkie, ale jeszcze zwarte.

Ile czasu gotować ziemniaki

Czas gotowania ziemniaków zależy od kilku czynników: rodzaju ziemniaków, ich wielkości oraz metody gotowania. Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, jak długo gotować ziemniaki, ale można określić pewne przedziały czasowe.

Ile czasu gotować ziemniaki w zależności od wielkości?

Wielkość ziemniaków lub kawałków, na które zostały pokrojone, ma wpływ na czas gotowania:

• Małe ziemniaki lub kawałki (1–2 cm): około 10–15 minut od momentu zagotowania wody.
• Średnie ziemniaki lub kawałki (2–4 cm): około 15–20 minut.
• Duże ziemniaki lub całe bulwy: około 20–30 minut.

Młode bulwy zazwyczaj potrzebują około 15–20 minut, natomiast dojrzałe ziemniaki, szczególnie te o wysokiej zawartości skrobi, mogą wymagać nawet 25–30 minut.

Różne metody gotowania ziemniaków

Istnieje wiele sposobów gotowania ziemniaków, a każda metoda ma swoje zalety i wymaga nieco innego podejścia.

Ziemniaki gotowane w mundurkach

Gotowanie ziemniaków w skórce to świetny sposób na zachowanie większości składników odżywczych. Proces ten trwa nieco dłużej niż gotowanie obranych ziemniaków:

1. Dokładnie umyj bulwy i ewentualnie wyszoruj je szczoteczką.
2. Włóż do garnka z wodą (woda powinna zakrywać ziemniaki).
3. Gotuj średnie ziemniaki około 20–25 minut, duże mogą wymagać 30–35 minut.
4. Sprawdź widelcem, czy warzywa są miękkie.

Ziemniaki w mundurkach zachowują więcej witamin i minerałów, które w przypadku obranych kartofli częściowo przechodzą do wody.

Ziemniaki gotowane na parze

Gotowanie na parze to jedna z najzdrowszych metod przyrządzania ziemniaków:

1. Umieść ziemniaki w naczyniu do gotowania na parze nad wrzącą wodą.
2. Gotuj przez około 20–25 minut, w zależności od wielkości.
3. Sprawdzaj miękkość widelcem.

Ta metoda pozwala zachować więcej składników odżywczych niż tradycyjne gotowanie w wodzie, a ziemniaki mają bardziej intensywny smak.

Gotowanie ziemniaków w szybkowarze

Szybkowar znacząco skraca czas przygotowania:

1. Umieść ziemniaki w szybkowarze z niewielką ilością wody.
2. Ziemniaki pokrojone w kostkę będą gotowe po około 5 minutach.
3. Całe, średniej wielkości ziemniaki potrzebują około 10 minut.
4. Po zakończeniu gotowania ostrożnie zredukuj ciśnienie.

To idealna metoda, gdy zależy ci na czasie.

Gotowanie ziemniaków w mikrofali

Kuchenka mikrofalowa to również szybka alternatywa:

1. Umyj i nakłuj kilkakrotnie ziemniaki widelcem.
2. Średniej wielkości warzywa (około 150–200 g każdy) gotuj przez 5–7 minut na pełnej mocy.
3. Większe bulwy mogą wymagać 8–10 minut.
4. Po upływie połowy czasu obróć ziemniaki i powtórz powyższe kroki.

Metoda ta jest szczególnie przydatna, gdy potrzebujesz szybko ugotować jeden lub dwa ziemniaki.

Gotowanie na płycie indukcyjnej 

Płyta indukcyjna oferuje precyzyjną kontrolę temperatury:

1. Rozpocznij od wysokiej mocy, aby szybko doprowadzić wodę do wrzenia.
2. Następnie zmniejsz moc do średniej, na czas właściwego gotowania.
3. Kontroluj intensywność wrzenia – zbyt gwałtowne może powodować rozpadanie się ziemniaków.

Ten sposób pozwala oszczędzać energię i precyzyjnie kontrolować proces gotowania.

Zobacz też: Indukcyjne płyty elektryczne.

Jak ugotować ziemniaki w wodzie, aby zachowały wartości odżywcze?

1. Używaj minimalnej ilości wody, tylko tyle, by przykryć ziemniaki.
2. Wybieraj gotowanie w mundurkach, które sprawia, że warzywa zachowują więcej składników odżywczych.
3. Nie obieraj ziemniaków zbyt grubo – większość witamin znajduje się tuż pod skórką.
4. Nie gotuj ziemniaków za długo – im dłuższy czas gotowania, tym więcej cennych składników przechodzi do wody.
5. Nie wylewaj wody po ziemniakach – możesz ją wykorzystać jako bazę do zup lub sosów.

Zobacz też: Bataty kontra ziemniaki – które wybrać?

Niezależnie od wybranej metody, odpowiednio ugotowane ziemniaki są doskonałą bazą do wielu dań i są cennym źródłem energii oraz składników odżywczych w naszej diecie.