Chrzan – naturalny antybiotyk i kulinarny skarb

Chrzan to coś więcej niż tylko ostry dodatek do świątecznego jajka. To warzywo, które od wieków gości w polskiej kuchni. Znany ze swojego wyrazistego smaku korzeń chrzanu skrywa w sobie bogactwo składników odżywczych i właściwości leczniczych. W tym artykule sprawdzimy m.in., jakie właściwości ma chrzan, jakie ma zastosowanie w kuchni i czy chrzan tarty w słoiku jest zdrowy.

Właściwości zdrowotne chrzanu

1. Naturalny antybiotyk w kuchni

Chrzan zawiera lizozym – substancję odpowiedzialną za działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Ponadto wykazuje również właściwości wykrztuśne. Właśnie dlatego w medycynie ludowej chrzan wykorzystywano do leczenia infekcji górnych dróg oddechowych.

Zobacz także: Naturalne antybiotyki i sposoby na przeziębienie

2. Wspiera odporność

Regularne spożywanie chrzanu (szczególnie świeżo startego) to świetny sposób na naturalne wzmocnienie odporności – zwłaszcza jesienią i zimą. Wysoka zawartość witaminy C oraz właściwości rozgrzewające sprawiają, że chrzan pomaga w walce z przeziębieniem i wspiera organizm w okresie infekcyjnym.

3. Działa korzystnie na trawienie i wątrobę

Chrzan pobudza wydzielanie soków żołądkowych, ułatwia trawienie tłustych potraw i redukuje objawy wzdęć oraz niestrawności. Dzięki działaniu żółciopędnemu wspiera również wątrobę w procesach detoksykacyjnych.

4. Tarty chrzan na stawy

Okłady z tartego chrzanu wykorzystuje się jako naturalną metodę łagodzenia bólów stawów. Działają one rozgrzewająco i poprawiają mikrokrążenie, a także zmniejszają stan zapalny. Należy jednak pamiętać, że warto chronić skórę przed podrażnieniem, np. poprzez zastosowanie gazy lub olejku ochronnego.

Chrzan tarty i jego popularność

Chrzan tarty to klasyk polskiej kuchni. Świetnie pasuje do mięs, wędlin, jajek, pasztetów czy zakwaszanych potraw.

Domowy chrzan tarty przygotowuje się ze świeżego korzenia z dodatkiem octu, wody, soli i odrobiny cukru. Taki produkt zachowuje maksimum smaku i składników odżywczych. Z kolei chrzan tarty w słoiku dostępny w sklepach często zawiera konserwanty, stabilizatory, skrobię i... śladowe ilości chrzanu. Dlatego warto czytać etykiety i – jeśli to możliwe – przygotowywać tarty chrzan samodzielnie.

Czy chrzan ze słoika jest zdrowy? Jeśli jego skład jest prosty i bez sztucznych dodatków – jak najbardziej. Ale zawsze najlepszy będzie ten świeżo starty.

Wartości odżywcze chrzanu

Chrzan to prawdziwa bomba odżywcza, która dostarcza wielu witamin i minerałów wspierających zdrowie. Oto szczegółowe omówienie jego składu:

Witaminy:

• witamina C – chrzan jest doskonałym źródłem witaminy C – 100 g warzywa dostarcza jej aż 29 mg. Witamina C wzmacnia układ odpornościowy, działa przeciwutleniająco i przyspiesza regenerację organizmu.  
• witaminy z grupy B (B1, B2, B6) – wspierają pracę układu nerwowego, poprawiają funkcje poznawcze i pomagają zmniejszyć uczucie zmęczenia. Witamina B6 odgrywa również ważną rolę w metabolizmie białek i produkcji hemoglobiny.

Minerały:

• potas –w 100 g chrzanu znajduje się aż 300 mg potasu, który reguluje ciśnienie krwi i wspomaga pracę serca. Pomaga również utrzymać prawidłową równowagę elektrolitową organizmu, co jest istotne dla funkcjonowania mięśni i nerwów.  
• wapń – jest niezbędny dla zdrowych kości i zębów. Ten minerał wspiera również funkcje mięśniowe oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowego rytmu serca.
• fosfor –wspomaga metabolizm energetyczny oraz regenerację komórek. Razem z wapniem odpowiada za mocną strukturę kości i zębów.  
• magnez –wspiera układ sercowo-naczyniowy oraz zapobiega skurczom mięśni.

Inne składniki:

• oleje gorczyczne – oleje gorczyczne, które nadają chrzanowi charakterystyczny, ostry smak. Te związki mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.  
• błonnik – chrzan jest bogaty w błonnik, który reguluje pracę jelit, poprawia trawienie i wspiera utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Daje także długie uczucie sytości, co jest korzystne podczas kontrolowania masy ciała.

Zastosowanie chrzanu w kuchni

Chrzan to warzywo o szerokim zastosowaniu kulinarnym. Jego ostry, wyrazisty smak doskonale komponuje się z mięsem, wędlinami, warzywami czy zupami. Oto trzy pomysły na dania z wykorzystaniem chrzanu:

Sos chrzanowy do mięs

Składniki:

• 3 łyżki świeżo startego chrzanu  
• 0,5 szklanki śmietany 18%
• 0,5 szklanki majonezu
• 2–3 łyżeczki soku z cytryny
• 0,5 łyżeczki cukru  
• sól, pieprz

Przygotowanie:

1. Wszystkie składniki wymieszaj ze sobą.

Poznaj nasz przepis na sos chrzanowy.

Zupa chrzanowa

Składniki:

• 4 łyżki tartego chrzanu
• 2 litry bulionu warzywnego
• 2 ziemniaki  
• 1 cebula
• 1 szklanka kwaśnej śmietany 
• sól i pieprz
• ząbek czosnku
• liść laurowy i ziele angielskie
• 1 mały seler

Przygotowanie:

1. Cebulę pokrój w kostkę oraz podsmaż wraz z startym czosnkiem. 
2. Następnie zalej bulionem i zagotuj.
3. Dodaj pokrojone w drobną kostkę ziemniaki, a następnie przypraw. Gotuj na mniejszym ogniu pod przykryciem, aż ziemniaki staną się miękkie.
4. Na koniec dodaj chrzan i po zagotowaniu ściągnij z ognia, a następnie zapraw zupę śmietaną. Zupę możesz podawać z kiełbasą i jajkiem.

Jajka faszerowane chrzanem

Składniki:

• 5 jajek ugotowanych na twardo  
• 3 łyżeczki tartego chrzanu
• 2 łyżki majonezu  
• sól i pieprz do smaku
• szczypiorek do dekoracji.

Sposób przygotowania:

1. Jajka ugotuj na twardo, ostudź, obierz i przekrój na pół.  
2. Wyjmij żółtka i przełóż je do miseczki.
3. Żółtka rozgnieć widelcem. Dodaj chrzan, majonez oraz sól i pieprz. Wszystko dokładnie wymieszaj, aby uzyskać gładką pastę.  
4. Przygotowany farsz nakładaj do białek jajek przy pomocy łyżeczki lub rękawa cukierniczego.
5. Faszerowane jajka udekoruj posiekanym szczypiorkiem. Podawaj na zimno jako przystawkę lub przekąskę.

Jak przygotować chrzan na zimę?

Aby przygotować tarty chrzan do słoików:

1. Obierz korzeń chrzanu i zetrzyj na tarce.
2. Zalej gorącą zalewą z wody, octu, cukru i soku z cytryny.
3. Przełóż do wyparzonych słoików i dobrze zakręć.

Tak przygotowany domowy chrzan tarty przechowuj w lodówce do 3 miesięcy.

Wypróbuj przepis na przepyszną zupę chrzanową.

Chrzan to nie tylko przyprawa, ale naturalne lekarstwo. Wspiera odporność, układ trawienny, łagodzi bóle stawów i dostarcza witamin oraz minerałów. Warto go jeść nie tylko od święta. Jeśli zastanawiasz się, czy chrzan jest zdrowy – odpowiedź brzmi: tak, zdecydowanie. Zwłaszcza jeśli sięgniesz po jego domową, nieprzetworzoną wersję.