Kuchnia polska

Kuchnia polska to osobliwy rodzaj potraw, na których smak wpływ miały burzliwe dzieje naszego narodu. Kto z nas po powrocie z egzotycznych wakacji nie marzy o pierogach, żurku i schabowym? Jakie dania należą do polskiej klasyki kulinarnej?

Historia kuchni polskiej

W kuchni polskiej widać wpływy różnych regionów i grup etnicznych, od żydowskich, włoskich, niemieckich i francuskich po rosyjskie, a nawet mongolskie i tureckie. Podstawą kuchni naszych przodków były węglowodany – warzywa korzeniowe i strączki. Do tego zjadano trochę mięs, takich jak dziczyzna, wieprzowina, drób oraz ryb, przede wszystkim słodkowodnych. Ponadto kuchnia polska to domowe wyroby z mleka i przetwory owocowo-warzywne, o których piszemy w dalszej części artykułu. Dawne charakterystyczne potrawy kuchni polskiej to zupy, kluski i pierogi.

Obecna kuchnia polska to dużo bardziej urozmaicona i „światowa”, niż tradycyjna kuchnia polska. Widać w niej wpływy kuchni europejskiej, ale i amerykańskiej. Zacierają się granice między tradycją, a tym co przychodzi zza granicy. Jemy mniej produktów zbożowych, jak kasze, a więcej ziemniaków. Także struktura spożycia mięsa jest odmienna od tej sprzed kilkudziesięciu czy kilkuset lat – dziczyznę jadamy coraz rzadziej, a zastępujemy ją hodowlanym mięsem. Obecnie królują drób i wieprzowina, a na specjalne okazje najpopularniejszą recepturą jest przepis na schab pieczony.

Tradycyjne składniki w kuchni polskiej

Przepisy kuchni polskiej oparte są o wiele charakterystycznych, typowych dla niej składników. Należą do nich wspomniane już wyżej:

• mięsa: sarnina, mięso z dzika, mięso królicze, indycze, z kurczaka;

• ryby: jesiotr, karp, śledź;

• grzyby: borowik, maślak, kania, rydz;

• warzywa: buraki, cebula, kapusta, ogórki, boćwina, szczaw, chrzan, ziemniaki;

• owoce: agrest, porzeczka, czereśnie, śliwki, gruszki, wiśnie, jabłka;

• nabiał: jaja, mleko kozie, owcze, krowie i ich przetwory, np. oscypek, bryndza, ser biały;

• inne: oleje roślinne, np. rydzowy, makowy, rzepakowy oraz smalec, skwarki, kiszonki.

Tradycyjne przyprawy w kuchni polskiej

Tradycyjna kuchnia polska to kuchnia bardzo aromatyczna. Do ciężkostrawnych dań trzeba było dodawać wiele ziół i przypraw, szczególnie w celu uczynienia dań nieco lepiej strawnymi. Dlatego też stosowano głównie: jałowiec, koperek, anyż, kminek, gałkę muszkatołową. Polska kuchnia jest dość słona i lekko ostra, przełamana słodko-kwaśnymi dodatkami (jak np. owoce do mięs).

Tradycyjne polskie potrawy

Tradycyjna kuchnia polska to temat bardzo szeroki, o którym to powstało wiele pokaźnych książek. Ale co warto wymienić wśród dań kuchni polskiej, to na pewno charakterystyczne dla niej zupy, różnego rodzaju pierogi, mięsa, przetwory oraz dania na szczególne okazje (Wigilię i Wielkanoc).

Zupy

Zupy to dania proste, szybkie w wykonaniu i stosunkowo tanie. Dlatego tak bardzo lubią je Polacy i to już od dawien dawna. Co ciekawe, naszą najbardziej popularną polską zupą wcale nie jest rosół czy żurek, ani nawet zupa pomidorowa – to zupa dyniowa! Zupa dyniowa jest najbardziej tradycyjną z polskich zup, być może dlatego, że świetnie smakuje nawet gdy nie jest gotowana na wywarze mięsnym – w przeciwieństwie do pozostałych popularnych polskich zup. Pozostałe zupy polskie to wspomniane: żurek, rosół, zupa pomidorowa, ale i zupa ogórkowa.

Pierogi

Pierogi to flagowe danie Polski i muszą ich spróbować wszyscy turyści zza granicy, którzy chcą nieco lepiej poznać naszą kuchnię. Polskie pierogi od innych podobnych dań na świecie wyróżniają po pierwsze ciasto i kształt – robimy je zwykle w formie półksiężyca, z ciasta mniej delikatnego od np. pierożków wietnamskich, ale jednocześnie na tyle mocnego, by móc wyplatać z niego różnorakie wzory na końcach pierogów. Ponadto wyróżnia nas mnogość farszów, które lubimy chować w ciasto pierogowe. Polacy uwielbiają pierogi z mięsem, pierogi ruskie z twarogiem i ziemniakami, ale nie pogardzą pierogami z owocami, z serem na słodko, czy tradycyjnymi – szczególnie szykowanymi na Święta – pierogami z kapustą i grzybami (najlepiej suszonymi!).

Mięsa

Najpopularniejsze potrawy mięsne w tradycyjnej kuchni polskiej to:

• mięsno-ryżowy farsz zawijany w liście kapusty, czyli gołąbki,

• kotlety schabowe – najlepiej grubo panierowane i głęboko smażone,

• gulasz – wołowy, drobiowy lub wieprzowy albo z dziczyzny,

• bigos – kiszona kapusta długo gotowana z dodatkami takimi, jak mięso, kiełbasa, grzyby duszone,

• pasztet – z dowolnego mięsa z podrobami i z dodatkiem natki pietruszki (sprawdź nasz przepis na pasztet drobiowy).

Przetwory w kuchni polskiej

Kuchnia polska to także różnego rodzaju dodatki i przystawki oraz zakąski. Do tych najbardziej tradycyjnych należą wszelkiego rodzaju kiszonki, marynowane warzywa, a także przetwory owocowe, np. śliwki w occie. Polacy to specjaliści w fermentowanych (kiszonych) i konserwowanych produktach i w zasadzie potrafią w taki sposób przygotować większość warzyw. Podobnie z przetworami owocowymi. Na przykład kiszone ogórki są typowo polską zakąską, w świecie uchodzącą za dość osobliwy produkt.

Święta w tradycyjnym wydaniu

Polskie Święta Wielkanocne i Bożego Narodzenia w dużej mierze oparte są o kuchnię. To właśnie w tych okresach polskie stoły suto zastawia się przeróżnymi tradycyjnymi daniami, często charakterystycznymi dla regionu kraju. Jednak postaraliśmy się zebrać te najbardziej powszechne i charakterystyczne i zrobić z nich obowiązkową listę tradycyjnych dań świątecznych w polskim domu. Dla porównania warto jednocześnie zobaczyć, jak zestawienie świątecznych dań wygląda w innych krajach.

12 potraw wigilijnych

1. Barszcz czerwony – wigilijny to ten obowiązkowo z dodatkiem uszek i przygotowywany na wywarze warzywnym. Jego smak podkreśli duża ilość majeranku i odrobina soku z cytryny, który dodatkowo zapobiegnie traceniu koloru podczas gotowania.

1. Śledzie – przygotowywane w różnoraki sposób, np. w oleju z dodatkiem cebulki czy w korzenno-piernikowych przyprawach. Warto spróbować również śledzi z żurawiną.

2. Kutia – tradycyjne danie wigilijne składające się z ziaren pszenicy, maku, mleka, bakalii. Sycący i kaloryczny deser, którego nie może zabraknąć na wigilijnym stole.

3. Makowiec – kolejny obowiązkowy wigilijny deser – ciasto drożdżowe zawijane z farszem z maku i bakalii.

4. Piernik – aromatyczny, korzenny i czekoladowy wypiek – zaraz po makowcu najbardziej popularny wigilijny deser. Można go przygotowywać na wiele sposobów – na przykład piernik z suszonymi śliwkami.

5. Kluski z makiem – wydawałoby się, że Wigilia to tylko słodkie potrawy, ponieważ to kolejna z nich, bardzo prosta.

6. Karp – choć nie jest popularny w każdym regionie Polski, to jednak zdecydowana większość Polaków nie wyobraża sobie Wigilii bez tej słodkowodnej ryby. Zwykle jest smażony, podawany w galarecie lub po żydowsku.

7. Zupa grzybowa – prosta zupa na wywarze z warzyw (nie mięsa) z suszonymi grzybami.

8. Biała fasola z cebulką – mało popularne, choć tradycyjne danie wigilijne – a raczej przystawka.

9. Groch z kapustą – ciężkostrawne, ale aromatyczne wigilijne danie z duszonej kapusty z dodatkiem długo gotowanego grochu. Obowiązkowo dodaje się do niej majeranek, jałowiec i inne przyprawy, które czynią ją nieco lżejszą dla układu pokarmowego. W niektórych regionach zamiast grochu z kapustą podaje się bigos wigilijny.

10. Pierogi z kapustą i grzybami – Wigilia w Polsce to wieczerza bazująca na grzybach i kapuście. A skoro Polacy to wielbiciele pierogów, nie mogłoby ich zabraknąć także na wigilijnym stole.

11. Kompot z suszu – suszone owoce i aromatyczne przyprawy w formie naparu sprawiają, że ciężkostrawne dania będą lepiej trawione. A ponadto smakuje on nieziemsko i wcale nie trzeba go dosładzać, bowiem kompot z suszu sam w sobie jest idealnie słodki.

Jak widać, Boże Narodzenie w Polsce to nie jest okres, który sprzyja diecie. Ale można sobie z tym poradzić – o tym możesz przeczytać w artykule Boże Narodzenie na diecie.

Dania na Wielkanoc

Wielkanoc to obok Wigilii najważniejsze święto w Polsce, także pod względem kulinarnym. Co się wtedy podaje na polskich stołach? Przede wszystkim w Wielkanoc świętuje się podczas śniadania. Zjada się to, co dzień wcześniej święciło się w kościele, a także potrawy bazujące na jajach, bakaliach. Wielkanoc to różne formy jaj: zapiekane, gotowane, faszerowane, w sosie, z farszem, z majonezem, a także opiekane jajka w skorupkach. Wielkanoc to także różnorakie mięsa, w tym najpopularniejsza w tym okresie roku – biała kiełbasa. Podaje się ją w towarzystwie chrzanu lub w zupie chrzanowej albo w żurku. Jednakże polskie święto nie mogłoby obyć się bez deserów. Najważniejsze to mazurek – kruche ciasto z dodatkiem bakalii ułożonych zwykle we wzór wiążący się z Wielkanocą.

Jak widać, polska kuchnia obfituje w dania i produkty, których na próżno szukać w innych kuchniach świata. Warto kultywować tradycję i pamiętać o klasycznych polskich potrawach i zwyczajach.